اگر دقت کنید بخش اعظم اقتصاد کنونی فرو می ریزد و اقتصادی نوین متولد می شود. اولین اثر این تغییر این است که اقتصاد تاریک کنونی به «اقتصاد روشن» تبدیل می شود. این علاقه ی مفرط بشریت به تاریکی و پنهان کاری باید روزی تبدیل به روشنی و شفافیت شود این نهایت پیشرفت است.

شفافیت و روشنی امور همیشه سبب صداقت و پاکی می شود. انسان ذاتا در تاریکی میل به شر و بدی دارد ولی روشنایی و عدم ابهام انسان را در مقابل دیدگان پرسشگری قرار می دهد که از او تواضع راستی دارند.

شفافیت و روشنی موهبت های الهی ای هستند که در هر کجا رواج یافتند نه تنها سبب اصلاح شدند بلکه بدبینی ها شک و تردیدها را از بین برده و آرامش را به ارمغان آوردند. چرا نباید سرمایه یک فرد با کمال احترام معلوم باشد؟ چرا رای یک فرد در انتخابات نباید در کمال احترام روشن باشد؟ و ... البته این حرف به معنی موافق بوده به انتشار این اطلاعات نیست بلکه برای موارد مورد نیاز باید همه چیز مشخص باشد این بهترین حالت است که حتی علاوه بر مزیت های مزبور دقت در برنامه ریزی ها را به همراه دارد.

اما چگونه اقتصاد روشن می شود؟ دقت کنید که معاملات اعتباری از طریق رایانه ها انجام خواهند شد و رایانه ها هم برای ساماندهی این امر اطلاعات را در بانک های اطلاعاتی خود به صورت منظم ذخیره خواهند کرد. این عمل باعث می شود که عملکرد اقتصادی هر فرد به تفکیک و به صورت مجزا مشخص باشد. و با توجه به گردش اعتبار یک فرد در ماه در طول سال می توان وضعیت اقتصادی هر فرد را مشخص و دارایی هایش را معین کرد. و ضمن احترام به مالکیت افراد بی نیاز می توان به تفکیک بسیار بالا به هر نیازمند به اندازه نیازش یاری رساند. (توجه داشته باشید که رایانه ها در ظرف چند دقیقه می توانند وضعیت اقتصادی همه ی افراد جامعه را با توجه به سرعت بی نظیر محاسباتی خود بررسی کرده و به جای شیوه های فرسوده دهک بندی به صورت بسیار دقیق حتی یک جامعه یک میلیاردی را به یک میلیارد گروه[1] تقسیم کنند و با استفاده از هوش های مصنوعی وضعیت هر فرد را بررسی کرده حمایت های مالی لازم را به او اختصاص دهند). همچنین با توجه به گفته های بالا رایانه ها می توانند در ظرف چند دقیقه کل مالیات افراد را حساب کرده و بدون حتی یک مراجعه مالیات هر فرد را برداشت نمایند (هزینه های هنگفتی صرفه جویی خواهد شد).

بانک ها نیز یکی از مهمترین کارکردهای خود را که حفظ و نگهداری سپرده هاست از دست می دهند زیرا مجهزترین بانک های دنیا از یک OTP دقیق و ارزانِ دنیای اعتبار قدرت امنیتی و حفاظتی کمتری دارند. و بسیاری از کارکردهای دیگر آنها در نظام اعتبار جایگاهی ندارد یا قابل اغماض یا تبدیل است. بدین ترتیب بانک ها با از دست دادن فایده خود از بین می روند و مساله ی ربا نیز مطرح نمی شود زیرا کل اعتبار جامعه همیشه بسیار دقیق معین است و اگر فردی از این کل اعتبار بیشتری خواست می تواند درخواست خود را طبق ضوابط اعلام شده در سامانه های اینترنتی مطرح کند و هوش های مصنوعی بدون تخلف از مقررات یا عدم رعایت نوبت به شیوه ای سالم اعتبار او را به صورت قرض تا میزان مشخص افزایش داده و همان هوش های مصنوعی بر اساس قرارداد موجود اقساط قرض را بدون هیچ نوع دردسر یا حمل و نقلی دریافت می دارند. و از سوی دیگر چون افراد سپرده گذاری نمی کنند بلکه یا اعتبار آنها نزد خودشان ذخیره و یا مصرف شده است پس جایگاهی برای دریافت سود ربوی باقی نمی ماند. این طراحی مزایای بیشماری دارد که جای طرح آنها در این کتاب نیست. نظام اعتبار که واقعا بی نظیری است با نظام معنوی منطبق بوده و با هضم جهان بینی معنوی در خود سهولت ها و مزایای بی شمار آفریده که بهتر است طرح آن عملی شده تا کشور از اقتصاد غربی نجات یابد.

دقت در «نهاد سازی» مزبور حاوی این نکته است که دریافتن معضل، و استفاده از ابزار رفع معضل تخطی از جهان بینی اسلامی صورت نگرفته.

مثالی که هم متضمن طراحی نهاد معنوی و هم مبارزه با معضل از طریق طراحی نهاد معنوی باشد نوعی طراحی خاص اقتصادی است که متکی بر مفهوم «اعتبار» می باشد.

بانکداری ربوی امروزه یکی از معضلات اقتصادی جامعه ماست هر چند جهان بینی سکولار آن را معضل نمی داند ولی این نظر حائز اهمیت نیست. مهم جهان بینی معنوی است که معضل را مشخص می کند. باید نهادی طراحی شود که ضمن حل مشکل بتواند با جهان بینی معنوی منطبق باشد.برای حل این مشکل باید مفهوم بسیار عمیق «پول» از اقتصاد حذف و مفهوم و کارکرد «اعتبار» جایگزین آن شود.

 در تاریخ تحولات اقتصادی ابتدا بشر مبادله کالا به کالا را برگزید این ساده ترین طراحی ممکن بود. مشکلات فراوان این طراحی سبب شد تا بشر برای سهولت در مبادلات تجاری مبادله کالا با «پول» را جایگزین مبادلات کالا به کالا کند و به این ترتیب با طراحی پیشرفته تر به مبادله پرداخت ولی این طراحی که اساس تجارت امروزی است قابلیت های بسیاری برای پیدایش فساد اقتصادی داشت. هر چند خود طراحی بالذات مخالف جهان بینی معنوی نیست. با توجه به این مشکلات «پول» باید زادگاه اقتصاد نوینی باشد که با مفهوم «اعتبار» شکل می گیرد. این طراحی که بسیار منطبق با جهان بینی معنوی است زمانی محقق می شود که پول به کلی از جامعه حذف شود و حتی یک واحد پول در هیچ جای کشور یافت نشود و معاملات به صورت اعتباری درآیند (چیزی شبیه به خرید با کارت های اعتباری بانک ها که امروزه رواج دارد با این تفاوت که امروزه پول در جامعه وجود دارد ولی در اقتصاد مبتنی بر اعتبار پول در جامعه وجود ندارد و همه ی دادوستدها با اعتبار صورت می پذیرند.)

در این سیستم هر فرد جامعه فقط یک حساب اعتباری دارد که این حساب می تواند
زیر شاخه هایی نیز داشته باشد و هر وقت اقدام به خرید یا فروش می کند مبلغی اعتبار پرداخت یا دریافت می کند. فرضا 5 اعتبار دارد با 2 اعتبار آن میوه می خرد. البته معاملات بزرگ می توانند با توکن های امنیتی بسیار قوی  و با تایید موسسات خاص صورت پذیرد. ولی معاملات کوچک مانند خریدهای اعتباری امروزی از فروشگاهها مجموع اعتبار با پسوردی ساده محافظت می شود.

فارغ از بحث در جزییات که بسیار زیاد هستند و کتابی جداگانه می طلبند این سوال پیش می آید که با این تغییر چه اتفاقی افتاد؟ و این کار چه فایده ای داشت؟

ما باید همیشه به هدف خود توجه داشته باشیم توجه به هدف سبب می شود که رفتار ما نیز متفاوت باشد. به طور مثال وقتی که راه می رویم بسته به اینکه هدف ما تفریح باشد یا رسیدن به محل کار نوع راه رفتن وحتی سرعت آن متفاوت است.

هدف مهمترین مشخصه حرکت یک جامعه نیز هست و تفاوت غرب و کشور ما نیز ریشه در همین مطالب دارد. غرب نهادها و محیط خود را طوری طراحی کرده که سریع ترین حالت ممکن به هدف خود برسد.

 سوالی که پیش روی ما است این است که آیا هدف ما از زندگی همان هدف است که غرب دارد؟ اگر جواب مثبت باشد ابزار غرب و نهادهای جامعه غربی می تواند در جامعه ما بکار گرفته شود و اگر پاسخ منفی است پس باید پذیرفت که خودمان باید نهادهای جامعه ای که هدفی معنوی دارد را بسازیم.

ما باید به سرعت نهادسازی کنیم و توجه داشته باشیم که هدف[1] ما چیزی دیگر است و سعادتمندی در فرهنگ ما به گونه ای دیگر تعریف می شود. در فرهنگ معنوی شیوه طراحی جامعه و رفع معضلات آن کاملا متفاوت است. طراحی جامعه بر اساس عجین کردن دین و محیط با دیدگاه حداکثری که حتی نفس کشیدن را می تواند چهره ای معنوی ببخشد صورت می پذیرد و در تعریف معضل، شیوه رفع معضل و ابزار رفع معضل انطباق پیوسته با فرهنگ معنوی اساس کار است. چیزی که بی شک نهادهای جامعه را بسیار متفاوت از فرهنگ غرب سامان دهی می کند.

روانشناسی، جامعه شناسی، سیاست و اقتصاد و سایر علوم انسانی دیگر همگی با توجه به هدف شکل تازه ای خواهند یافت. ریشه علم هدف است و هدف متفاوت علوم متفاوتی به بار خواهد آورد.تحلیل الهی روان انسان، پیدا کردن معضلات روحی بر اساس جهان بینی معنوی، درمان معضلات روحی منطبق با جهان بینی معنوی وجه تمایز روانشناسی اسلامی با روانشناسی غرب است. در علوم انسانی اسلامی مانند روان شناسی اسلامی قرآن، سنت، اجماع و عقل چهار منبع تحقیق انسانشناسانه و روان شناسانه هستند.

حتی در میان چهار منبع قرآن از عقل پیشی می گیرد و عقل به عنوان دومین منبع استنباط علوم مطرح می شود. در علوم انسانی اسلامی بحث این است که اساساً روح در انسان منبع تحلیل انسان و جامعه انسانی است. در صورتی که عقل نمی تواند وجود روح را اثبات کند. موجودیت انسان، اصالت انسان و از همه مهمتر هدف انسان در میان ادله غیرعقلی جستجو می شود ولی عقل، تجربه، مشاهده و آزمون خطا به عنوان منابع تکمیلی جهت تحقق اهداف دارای کارکرد مفید هستند.

ما سال هاست که در جنگ نرم به سر می بریم جنگی که در آن کشته و مجروح بسیاری داده ایم، اساساً فساد درون قلب یک فرد از مرگ بدن بدتر است، چنین انسانی فقط به نظر می رسد که زنده است ولی از لحاظ فرهنگ معنوی مرده.

«جنگ نرم» که بسیار قوی تر از جنگ های معمولی است زمانی که فرد را می کشد یا مجروح می کند برعکس جنگ معمولی او را از بین نمی برد بلکه او را به جنگ با گروه خود و بر علیه گروه خود بازسازی می کند. اگر در جنگ سخت کسی کشته شود او را شهید می نامیم و تا ابد مورد احترام است ولی در جنگ نرم او را فاسد می نامیم و با دردمندی خودمان باید او را از بین ببریم. دشمن های نامحسوس، تغییرات غیرقابل توجه، ابزارهای ویرانگر نامحسوس همه از ابداعات جنگ نرم هستند البته این جنگ حوصله و صبر بسیاری در طراحی و اجرا می طلبد.

محسوس ترین مثال از جنگ نرم که جوانان کشور را احاطه کرده تکیه بر مهمترین و
قوی ترین غریزه انسان یعنی غرایز جنسی است[1]. بی توجهی به نهاد سازی برای جوانان[2] و رها کردن جوانان در فرهنگ متضاد سبب شده تا تبدیل به آسیب پذیرترین قشر جامعه شوند. این یکی از زنگ خطرهای جامعه فعلی ما است در صورتی که می توانیم از طریق نهادهای معنوی به مقابله نرم به معضلات پیش رو بپردازیم.

به طور مثال بحران غریزه جنسی که در کشور اتفاق افتاده در صورت طراحی نهاد منطبق با ازدواج غیردائم قابل کنترل و اصلاح است. نیاز به رفع این معضل زمانی خودنمایی می کند که شاهد اثرات و تبعات مهلک این رویگردانی ها هستیم.

 زمانی که تجاوز به عنف رو به افزایش است در یک سمت ماجرا جوانی از خود ما قرار دارد که به دلیل تحریک مقاومت ناپذیر محرک های محیطی دست به عملی زده که باید به دستان خودمان آن را اعدام کنیم (تلفات جنگ نرم).[3]و در سمت دیگر قضیه جوانی گریان که خود را تیره بخت می بیند و باید با محیط عرفی فعلی عمری را به افسردگی زندگی کند (جراحات جنگ نرم).

و جالب اینکه پیامبر اکرم (ص) آنچنان نرم و با خلق عظیم با صحابه خود برای رفع مشکلات عمل می کرد که قابل مقایسه با وضعیت فعلی نبود.

در سیره نبوی شرایط و محیط به گونه ای طراحی شده بود که بستر گناه از بین رفته و ضمن کاهش چشمگیر گناهان، در صورت ارتکاب گناه در چنین محیطی گنهکار به حق مقصر و به سختی قابل مجازات بود. (مجازات های شدید برای چنین محیطی طراحی شده).

حتی طراحی های خطرناکی برای پیچیده تر کردن مشکلات جوانان وجود دارد برای مثال یکی از اهداف طراحی نهاد سربازی استفاده از این نهاد در جهت سیاست های جمعیتی است و این نهاد باعث افزایش سن ازدواج و در نتیجه کاهش نرخ موالید و کنترل جمعیت می شود. آیا در جامعه اسلامی که ازدواج در اوان جوانی یک فضیلت است این طراحی مناسب است؟در جامعه اسلامی نهاد سربازی و ازدواج هر دو باید به گونه ای مکمل طراحی شوند تا ضمن رسیدن به هر دو هدف از اصول جهان بینی اسلامی عدول نکرده باشیم.

مطلب دیگر این است که در جهان امروز حرکات سخت به سوی حرکات نرم و حرکات محسوس به سوی عملکردهای نامحسوس پیشروی می کند یکی از نکاتی که باید به خوبی توجه کرد شناخت این حرکت و برنامه ریزی بر اساس آن است. اصطلاح جنگ نرم، جنگ اندیشه ها، تولیدات فرهنگی و ... همگی حرکات نرم گرایانه ای هستند که دستیابی به فن و شیوه استفاده از آنها می تواند یکی از کلیدهای طلایی پیشرفت در عصر کنونی باشد.

حرکات نرم گرایانه حتی امروزه اقتصاد را در نوردیده به طوری که موفق ترین شرکت های تجاری جهانی شرکت هایی هستند که فکر خود را می فروشند به طور مثال شرکت گوگل به عنوان ثروتمندترین شرکت جهان به گونه ای نرم و غیرمحسوس به این ثروت عظیم دست یافته یا از سوی دیگر شرکتی همچون مایکروسافت که او نیز جزء بهترینهای دنیای تجارت است در حیطه تولیدات نرم فعالیت می کند (در عرصه تولیدات نرم افزار کامپیوتری) این شرکت سالانه میلیاردها دلار به کشور آمریکا وارد می کند بدون آنکه چیز خاصی از این کشور خارج کند (به طوری که شما با پرداخت وجه به صورت اینترنتی نرم افزار را از طریق همان اینترنت دریافت می کنید. بدون هزینه حمل و نقل و گمرک و حتی گوگل که موفق تر است به شیوه ای زیرکانه تر عمل می کند).

و شاید باور این مطلب سخت است که شرکت هایی وجود دارند که میلیون ها دلار سود دریافت می کنند بدون اینکه یک فرد هوشمند بتواند بفهمد این سود از کجا بدست آمده (به این اندازه نامحسوس).

کشور ما به عنوان کشوری که نمی تواند کارخانه های صنعتی به وفور ایجاد کند با ید راهبردی نرم در پیش روی خود در اقتصاد ایجاد کند. به عنوان مثال از خیل عظیم محصلین با استعداد باید در زمینه تولیدات محصولات نرم من جمله محصولات نرم افزاری، انیمیشن، بازی های کامپیوتری و ... استفاده کرد. محصولاتی که پرفروش و بسیار مورد درخواست بازار کنونی هستند برای چنین تولیداتی به شرکت های صنعتی پیشرفته نیازی نیست با اندک هزینه و با بیشترین سود آوری قابل دستیابی هستند. جای تاسف است که از قشر عظیم موسسات تحصیلات عالی کشور هیچ رشته ای با این تولیدات ارزشمند اختصاص داده نشده.

در یک راهبرد اقتصادی مناسب باید به دنبال تخصص در تولیدات خاصی بود همانگونه که چین روزی به راهبرد اقتصادی معین و مشخص روی آورد. به نظر کشور ما با شرایط فعلی (ثروت کم ولی قشر تحصیل کرده پراستعداد) باید به دنبال تولیدات نرم افزاری و تولیدات بسیار با تکنولوژی بالا از محصولات سخت افزاری باشد نه به دنبال تولیدات ساده و رقابت با چین که مسلما ما را با شکست روبرو خواهد کرد.

توجه به شخصیت جامعه در انتخاب راهبرد اقتصادی بسیار مهم است.در جامعه ی ما متقاضیان به کارِ مرتبط با تکنولوژی های بالا مثل تولیدات نرم افزاری بسیار زیاد می باشند. تولیداتی که بسیار پیچیده و وقت گیر هستند و به نبوغ و استعداد بالا در طراحی نیازمندند.

علاوه بر اینها محصولات نرم افزاری کاربرد مهمتری نیز دارند این محصولات به دلیل اینکه عموما فرهنگی هستند دارای مولفه های انتقال فرهنگی از طریق ارسال پیام های دیداری و شنیداری هستند. آنها فرهنگ جامعه طراح را به طور نامحسوس در دل خود پنهان می کنند و با گیرایی بالا به کشورهای دیگر انتقال می دهند به طور مثال تولیدات اندک کشور ما در این زمینه با تفاوتی چشمگیر از نمونه های غربی عموما به مسایلی آموزشی، معنوی، ترویج اخلاق پسندیده و ... می پردازند. عرضه چنین محصولی به مخاطب اساساً فروختن یک محرک قدرتمند محیطی بر اساس شبیه سازی محیط معنوی است و بر عملکرد و رفتار فرد تاثیرات مثبت معنوی خواهد گذاشت.

به علاوه به دلیل جذابیت های خاص، این محصولات به مخاطب فروخته می شود و نه تنها موفق به انتقال و دفاع از فرهنگ معنوی شده ایم سود مادی هنگفتی را نیز دریافت خواهیم کرد. در صورتی که امروزه به دلیل استفاده محسوس و سخت از شیوه های انتقال یا دفاع از فرهنگ نه تنها سودی عاید کشور نمی شود بلکه با هزینه های هنگفت و کمرشکن به سختی فرهنگ خود را زنده نگه داشته ایم.

به نظر می رسد حتی اگر اکثر محصلین چنین تخصص هایی دریافت کنند به بیراهه
نرفته ایم و باید در این زمینه نهایت جدیت را بکار بریم.